Zapraszamy na wystawę, która została przygotowana w listopadzie 2007 roku dla upamiętnienia 75. rocznicy wytyczenia historycznej, polsko-niemieckiej granicy na Górnym Śląsku. Pomysłodawcą i twórcą wystawy jest Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej z siedzibą w Gliwicach.
To przede wszystkim opowieść o codziennym życiu ludzi polsko-niemieckiego pogranicza w burzliwych czasach powstań i plebiscytu.
Setki tysięcy Górnoślązaków mieszkają dziś w dawnym pasie granicznym, lecz jedynie niewielu z nich zdaje sobie sprawę ze złożonej przeszłości swoich miast. Nierzadko mają oni przy tym okazję, na co dzień spotykać „niemych świadków“ historii, gdyż w wielu miejscach stoją jeszcze polskie i niemieckie domy celne oraz porośnięte trawą umocnienia graniczne.
Wystawa popularyzuje złożony temat granicy. Sam temat wystawy związany jest z okresem powstań i plebiscytu, kiedy to jesienią 1921 roku obradująca w Genewie Rada Ambasadorów ustaliła ostateczny przebieg polsko-niemieckiej granicy na Górnym Śląsku. Zrośnięty od stuleci, wielokulturowy region miał odtąd funkcjonować w ramach dwóch różnych organizmów państwowych. Po ogłoszeniu decyzji o podziale rozpoczęła się "pierwsza górnośląska wędrówka ludów". Do 1924 r. ok. 200 tysięcy mieszkańców dawnego obszaru plebiscytowego zmieniło swoje miejsce zamieszkania. Jedni chcieli pozostać w Niemczech jako niemieccy obywatele, inni pragnęli urzeczywistnić swoje marzenie o polskim Górnym Śląsku. W tym polsko-niemieckim konflikcie nie było zwycięzców, bowiem nowe wytyczenie granicy nie zadowoliło żadnej ze stron.
W ramach operacji, jakiej dotąd nie znał świat i którą porównać można z podziałem Berlina, wpoprzek Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego- jednej z największych aglomeracji Europy - przeciągnięto granicę wijącą się dosłownie między domami, podwórkami i zakładami przemysłowymi. Polsko-niemiecka granica na Górnym Śląsku istniała jedynie 17 lat: od czerwca 1922 r. do września 1939 r. Od 1 września 1939 r. nie ma już "dwóch Górnych Śląsków", lecz skutki podziału są trwalsze niż sama granica. Od 1922 r. Górnoślązacy posiadają różne paszporty, służą w różnych armiach, w sporcie reprezentują różne barwy narodowe. Jednocześnie, choć niemiecki Górny Śląsk przestał istnieć, istnieją nadal niemieccy Górnoślązacy.
W ramach wystawy i publikacji zaprezentowane zostaną materialne i niematerialne pozostałości polsko-niemieckiej granicy na Górnym Śląsku (1922-1939), oraz wyjątkowe dokumenty, archiwalne mapy oraz dziesiątki zdjęć, które do tej pory nie były pokazywane szerszej publiczności. W ramach projektu usłyszeć także można wywiady z mieszkańcami dawnych polskich i niemieckich miejscowości granicznych: z osobami, które mają jeszcze w pamięci życie na granicy.
Wiosną 2008 roku wydany został także album, stanowiący dopełnienie wystawy; do albumu dołączony jest materiał multimedialny w postaci filmu dokumentalnego "Górny Śląsk. Podróż granicą". Producentem filmu w reż. Teresy Kudyby jest DWPN.
Galeria Ferment
Wstęp wolny!
Wystawa dostepna w dniach: 9.11-18.11 2010
Panel dyskusyjny: 18.11.2010 godz.11:00