Ryby, a w szczególności karpie, cieszą się dużym zainteresowaniem w okresie świąt Bożego Narodzenia. Temat postępowania z żywymi rybami wciąż budzi kontrowersje, dlatego Policja stara się przybliżyć kwestie przewidziane w przepisach karnych.
W prawdzie brak jest szczegółowo określonego algorytmu na temat postępowania z żywymi rybami, które przeznaczone są do sprzedaży detalicznej, jak również sposobu postępowania w czasie ich uśmiercania, to jednak bez wątpienia karpie, jako zwierzęta kręgowe, podlegają prawnej ochronie przewidzianej w przepisach ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2020 r. poz. 638, zwanej dalej ustawą).
Humanitarne traktowanie
Art. 5 wymienionej ustawy jednoznacznie wskazuje, iż „każde zwierzę wymaga humanitarnego traktowania”, zaś „humanitarne traktowanie”, zgodnie z przepisami, polega na uwzględnieniu potrzeb zwierzęcia oraz zapewnianiu mu opieki i ochrony. Żywym rybom należy bezsprzecznie zapewnić właściwe warunki bytowania, a więc możliwość egzystencji zgodnie z potrzebami gatunkowymi. Ponadto, należy zawsze eliminować zbędne cierpienie i stres zwierzęcia. Z uwagi na fakt, że naturalnym środowiskiem ryb jest woda, humanitarne traktowanie żywych ryb polega na przetrzymywaniu i transportowaniu ich w pojemnikach z wodą. Pamiętać należy, że ryba poza środowiskiem wodnym oddycha przez skórę, a więc przenoszenie jej w foliowym worku oblepiającym skórę, bez specjalnego koszyka, nie może być uznane za zapewnienie rybie właściwych warunków bytowania. Transport żywych karpi w ich nienaturalnym środowisku, m.in. w pojemnikach bez wody, w szczelnie zamkniętej torbie foliowej, której ścianki bezpośrednio przylegają do skóry ryby, będzie wyczerpywał zatem znamiona znęcania się nad zwierzęciem, określonego w art. 6 ust. 2 pkt 6 ustawy.
Znęcanie się nad zwierzęciem to zadawanie lub świadome dopuszczanie do zadawania bólu i cierpienia, a więc również przetrzymywanie żywych ryb lub transportowanie ich bez wody (lub bez dostatecznej ilości wody) uniemożliwiającej oddychanie. Znęcaniem będzie także utrzymywanie zwierzęcia bez odpowiedniego pokarmu lub wody przez okres wykraczający poza minimalne potrzeby właściwe dla gatunku. Ustawodawca za popełnienie powyższych czynów zabronionych przewidział karę pozbawienia wolności do lat 3 (art. 35 ust. 1a ustawy). Należy w tym miejscu dodać, iż w przypadku działania ze szczególnym okrucieństwem, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jednak pamiętać trzeba, że tożsamą odpowiedzialność karną przewidziano dla powyższych zachowań skutkujących zgonem zwierzęcia (art. 35 ust. 1 ustawy).
Analizując powyższe należy wskazać, iż w placówkach handlowych oferujących do sprzedaży żywe ryby winny one być przetrzymywane w pojemnikach wypełnionych wodą. Z aktualnych Zaleceń Głównego Lekarza Weterynarii w postępowaniu z żywymi rybami przeznaczonymi do sprzedaży detalicznej (zwanych dalej Zaleceniami) wynika, że sprzedaż ryb powinna się odbywać wyłącznie po uprzednim ich uśmierceniu. Główny Lekarz Weterynarii w swych Zaleceniach wskazuje, aby uśmiercanie ryb odbywało się w sposób humanitarny, uwzględniający specyfikę tej gromady kręgowców, w miejscu do tego wydzielonym. Miejscem wydzielonym będzie miejsce, które ogranicza do niego dostęp i udział osób postronnych np. za parawanem, przenośną ścianką lub innym elementem punktu sprzedaży albo namiotu zewnętrznego, który całkowicie zapobiega udziałowi osób postronnych. W kontekście powyższego ubój lub uśmiercanie zwierząt kręgowych (m.in. ryb) przy udziale dzieci lub w ich obecności jest przestępstwem określonym w art. 35 ust. 1 ustawy. W przypadku braku możliwości uboju karpia przed sprzedażą, sposób pakowania żywych karpi musi uwzględniać dobrostan zwierząt oraz wykluczać narażanie ich na niepotrzebne cierpienie.
Przy dystrybucji żywego karpia obowiązują także wymagania sanitarno-higieniczne. Sprawdzenie tego rodzaju wymagań podczas dystrybucji żywych ryb należy do właściwości Państwowej Inspekcji Sanitarnej.