Rozległe tereny południowej Polski zajmują góry. Zamieszkiwane od wieków przez ludność polską i ruską były przede wszystkim miejscem, gdzie rozwijała się gospodarka pasterska. Wypasano głównie owce, a w niektórych regionach także krowy i woły. Góry były trudnym miejscem do życia, co wykształciło nie tylko specyficzną dla takich terenów kulturę, ale także kuchnię bazującą na dostępnych lokalnych składnikach.
Kuchenny powrót do tradycji
Wiele dań dawnej kuchni z terenów górskich odeszło w zapomnienie wraz z rozwojem tych terenów. Od II wojny światowej i masowego pojawienia się sklepów we wsiach polska kuchnia powoli zaczęła zatracać swoje zróżnicowanie. Na szczęście w najbardziej tradycyjnych regionach, a do takich należą góry, gospodynie przechowały i przekazały kolejnym pokoleniom tradycyjne przepisy.
Dziś kuchnia regionalna przeżywa swój prawdziwy renesans. Szczególnie dobrze widoczne jest to w górach, od Bieszczadów po Sudety, gdzie tradycyjne restauracje i karczmy są nieodłącznym elementem krajobrazu gastronomicznego.
Prostota, naturalność i smak, czyli cechy kuchni góralskiej
Na mapie Polski góry zajmują szczególne miejsce. Nie tylko ze względu na ich widokowość, ale także na bardzo dobrze zachowane tradycje kulinarne. Tutejsza kuchnia odznaczała się w przeszłości prostotą, pożywnością oraz naturalnością. Większość wykorzystywanych składników pochodziła z własnej produkcji lub z lasów, z których pozyskiwano m.in. grzyby. Ogromną rolę w kształtowaniu się lokalnych góralskich potraw odgrywało pasterstwo i pochodzące z niego produkty mleczne, takie jak mleko, śmietana, zsiadłe mleko, żętyca i różne rodzaje serów. Nie można też zapominać o dość ubogiej górskiej glebie, która rodziła najprostsze zboża, takie jak żyto czy jęczmień, oraz podstawowe warzywa. W górskiej kuchni często wykorzystywano też grykę, z której robiono kaszę. Proste składniki mogą jednak dawać bogaty smak, o czym można się przekonać np. odwiedzając restaurację w Muszynie: https://strakija.pl/.
Jakich potraw warto skosztować w górach?
Góralszczyzna była i jest regionem bardzo rozległym i zróżnicowanym. Do czasów II wojny światowej polską część Karpat zamieszkiwali górale polscy i ruscy, których kuchnia różniła się od siebie. Granica między nimi przebiegała mniej więcej w okolicach Muszyny, Krynicy i Wierchomli. Na wschód od nich rozciągały się tereny zamieszkane przez rusińskich Łemków, Bojków i Hucułów. Z kulinarnych tradycji czerpie regionalna Restauracja Strakija w Muszynie, której ofertę prezentuje strona https://www.pensjonatklimek.pl/smaki/restauracja-strakija.
Charakterystyczne dla tych terenów dania, których można dziś skosztować w restauracji Strakija w Muszynie, to zupa warianka na kwasie z kiszonej kapusty, gołąbki z kaszą gryczaną, czyli holubcy czy placki z kaszy gryczanej hryczaniki. Jadąc dalej na wschód, szczególnie w Bieszczady warto skosztować bojkowskich placków z kiszonej kapusty i ciasta naleśnikowego, czyli fuczek oraz proziaków- smażonych na patelni placków na sodzie. Obecnie podawane są one z różnymi dodatkami i coraz częściej można spotkać powiedzenie, że to takie „podkarpackie focaccie”. Brzmi zachęcająco?
Z kolei na zachód od doliny Popradu silne były w kuchni wpływy słowackie. Stąd w menu regionalnych restauracji dziś nadal królują szare kluski i haluszki. Jadąc w Beskid Żywiecki warto skosztować tradycyjnej prażuchy, czyli klusek z prażonej mąki gryczanej podawanych ze skwarkami oraz ziemniaczanych placków z blachy. Nie można też zapominać o serach, zarówno tych owczych, jak i krowich, w tym najbardziej znanych oscypkach, bryndzy i bundzu.