Wydanie nieruchomości może następować w sposób dobrowolny lub przymusowy. Ten drugi przypadek zachodzi wtedy, gdy pełnoprawny właściciel nieruchomości nie może faktycznie korzystać ze swojej rzeczy i zmuszony zostaje do założenia sprawy sądowej. Czy pozew o wydanie nieruchomości przerywa jednak bieg zasiedzenia?
Czym jest zasiedzenie?
Zasiedzenie jest instytucją prawa cywilnego, która pozwala nabyć prawo własności nieruchomości (ale także i rzeczy ruchomych) wskutek upływu dokładnie wskazanego okresu czasu. Zgodnie z treścią art. 172 Kodeksu cywilnego, posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
Nabyć nieruchomość rolną w rozumieniu przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego przez zasiedzenie może jedynie rolnik indywidualny w rozumieniu przepisów tej ustawy, jeżeli - ustalona zgodnie z przepisami art. 5 ust. 2 i 3 tej ustawy - powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z nieruchomościami rolnymi stanowiącymi jego własność nie przekroczy 300 ha użytków rolnych.
Stosownie do art. 176 §1 KC, jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Przytoczona norma reguluje ogólne zasady doliczania przez posiadacza czasu posiadania poprzedniego posiadacza przy obliczaniu terminu zasiedzenia w sytuacji, w której podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, a z taką sytuacją mamy do czynienia w rozpatrywanej sprawie. Do oceny posiadania poprzednika stosuje się zarówno domniemania wynikające z samego posiadania art. 339-341 KC, jak i domniemanie dobrej wiary, o którym mowa w art. 7 KC. Nie jest w dobrej wierze ten, kto wykonuje określone prawo, o którym wie, że mu nie przysługuje, ale także ten, to wykonuje nieprzysługujące mu prawo bez tej świadomości, jeżeli przy dołożeniu należytej staranności mógłby dowiedzieć się o rzeczywistym stanie prawnym.
Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 marca 2021 r. (sygn. akt V CSK 424/20), ustalenie faktu posiadania rzeczy i jego charakteru odbywa się na podstawie manifestowanych przez posiadacza i widocznych na zewnątrz przejawów władania rzeczą i zawsze musi odnosić się do okoliczności konkretnego przypadku. Stan faktyczny dotyczący określonego sposobu korzystania z rzeczy należy kwalifikować, jako posiadanie na podstawie elementu fizycznego (corpus) oraz elementu psychicznego (animus). Uznanie określonego władztwa faktycznego nad rzeczą za posiadanie samoistne odpowiadające treści prawa własności jest zależne od tego, czy władztwo to jest sprawowane przez określony podmiot w jego własnym imieniu (animus rem sibi habendi). Czynnik woli pozwala odróżnić posiadanie samoistne od posiadania zależnego, ale rzeczywistą wolę posiadacza, która decyduje o charakterze samego posiadania, ustala się na podstawie zamanifestowanych na zewnątrz przejawów władania rzeczą.
Pozew o wydanie nieruchomości a zasiedzenie
Pozew o wydanie nieruchomości określany jest mianem powództwa windykacyjnego – pojawia się on wówczas, gdy pełnoprawny właściciel nie może w zwykły sposób dojść do należnego mu posiadania nad rzeczą. Innymi słowy jeśli na nieruchomości przebywa nieuprawniona osoba i nie chce jej opuścić lub co gorsza blokuje do niej dostęp innym osobom, właściciel ma prawo dochodzić swoich praw do rzeczy na drodze postępowania sądowego. W praktyce spora część spraw tego rodzaju nie kończy się wraz z wyrokiem sądowym, lecz wymaga uzyskania pomocy komornika w ramach postępowania egzekucyjnego (włączając w to także eksmisję uporczywych lokatorów).
Bieg terminu zasiedzenia może zostać przerwany przez wiele różnych okoliczności, wniesienie pozwu o wydanie nieruchomości jest jedną z nich. Przerwanie oznacza w tym kontekście niejako wyzerowanie dotychczasowego okres czasu, który został uzyskany poprzez posiadanie nieruchomości, które w zamiarze miało prowadzić do nabycia jej prawa własności. Innymi słowy jeśli właściciel złoży do właściwego sądu pozew windykacyjny czas potrzebny do zasiedzenia ulega przerwaniu i będzie liczony od początku wraz z chwilą prawomocnego zakończenia danej sprawy. Bez znaczenia jest tutaj fakt jak długo już biegł termin zasiedzenia, możliwa jest więc sytuacja, w której do pełnego zasiedzenia (a więc nabycia prawa własności nieruchomości) pozostał już tylko miesiąc i w tym czasie zostanie złożony pozew o wydanie nieruchomości. W takim przypadku termin zasiedzenia i tak zostanie przerwany – jeśli powód przegra w końcowym efekcie całą sprawę to i tak bieg zasiedzenie rozpocznie się od samego początku po zakończeniu postępowania sądowego.
Oczywiście jeśli zasiedzenie już nastąpiło, a dopiero po tym powód wniósł pozew windykacyjny, nowy właściciel nieruchomości (ten, który nabył własność poprzez zasiedzenie) będzie mógł skutecznie podważyć prawo powoda – będzie mógł zakończyć sprawę sądową na swoją korzyść (wydanie bowiem nie nastąpi).
Źródło: Wywłaszczenie
Polecamy również: