Potrzebujesz odpoczynku, ale lubisz również zwiedzać? Złoty Potok będzie idealnym miejscem dla Ciebie! Ta urokliwa wieś położona w województwie śląskim przyciąga turystów pragnących odrobiny spokoju oraz ciekawych miejsc do odkrywania. Poznaj ten skarb Śląska!

Historia Złotego Potoku: od średniowiecza do współczesności

Złoty Potok leży w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej i ma swoje korzenie w średniowieczu. Pierwsze wzmianki o miejscowości sięgają 1153 roku, kiedy to obszar ten był ceniony za obecność hut. W tamtych czasach wieś znajdowała się prawdopodobnie pod władaniem rodziny Odworążów. Na przestrzeni wieków zmieniała właścicieli, a w jej historii przewijają się takie rody jak Potoccy, Silniccy, Korycińscy i Koniecpolscy.

W XIII wieku na terenie Złotego Potoku zbudowano kościół, a w XIV wieku powstała wieża obronna, z inicjatywy rodziny Potockich. W XV wieku wzniesiono także pałac. Kluczowym momentem dla miejscowości był XVI wiek, kiedy to zbudowano pierwszy dwór obronny, który z czasem przekształcił się w zamek, a następnie w pałac, dzięki działalności generała Wincentego Krasińskiego. W XIX wieku rodzina Raczyńskich przeprowadziła jego przebudowę, której efekty można podziwiać do dziś. Pałac był rezydencją rodziny Raczyńskich aż do 1939 roku, kiedy to zostali zmuszeni do opuszczenia go przez niemieckiego okupanta. Po wojnie w budynku mieściła się szkoła.

W IX wieku w Złotym Potoku powstała jedna z pierwszych pstrągarni w Polsce, która stała się jedną z największych hodowli tego rodzaju w Europie kontynentalnej. W okolicy zbudowano również młyn wodny „Kołaczew”, usytuowany za Stawem Zielonym.

Atrakcje Złotego Potoku

Po historii warto się przyjrzeć zabytkom, które zdecydowanie warto odwiedzić! Poznajcie naszą listę:

Pałac Raczyńskich 

Pałac w Złotym Potoku przeszedł gruntowną przebudowę w latach 50. XIX wieku, zainicjowaną przez nowego właściciela majątku, gen. Wincentego Krasińskiego. Budowla została wzniesiona na miejscu wcześniejszego zamku oraz dworu obronnego z wieżą, który istniał w tym miejscu od końca XIII wieku. W 1857 roku w pałacu gościł znany wieszcz Zygmunt Krasiński wraz z rodziną. Swój ostateczny wygląd zawdzięcza rodzinie Raczyńskich. 

fot. Marek Ślusarczyk CC BY 3.0

Dwór Krasińskich

Dworek został prawdopodobnie wzniesiony z inicjatywy Stanisława Leskiego w 1829 roku. W 1839 roku należał do rodziny Skarżyńskich, a następnie do rodziny Pintowskich. W 1851 roku jego właścicielem został Wincenty Krasiński, ojciec Zygmunta Krasińskiego.

Architektonicznie jest to parterowy budynek w stylu klasycystycznym, zbudowany na planie prostokąta. Tradycyjnie posiada ganek, w którym znajdują się dwie kolumny toskańskie. Miejsce to przypadło do gustu poecie Zygmuntowi Krasińskiemu, który spędzał tu kilka miesięcy z rodziną, często spacerując po okolicy i nadając nazwy różnym obiektom znajdującym się w Złotym Potoku. Tragiczna śmierć córki Krasińskiego przerwała jego pobyt, co skłoniło go do wyjazdu do Paryża. Obecnie w miejscu dworku mieści się Muzeum Regionalne im. Zygmunta Krasińskiego, w którym można znaleźć interesujące eksponaty.

fot. Przykuta CC BY-SA 3.0

Kościół św. Jana Chrzciciela 

Kościół św. Jana Chrzciciela w Złotym Potoku to zabytkowa świątynia, której historia sięga końca XIII wieku. Usytuowany na niewielkim wzniesieniu w centrum miejscowości, przez wieki był wielokrotnie przebudowywany, a charakterystyczna wieża została dobudowana dopiero w drugiej połowie XIX wieku.
Wnętrze kościoła urzeka manierystycznymi i barokowymi dziełami sztuki, w tym XIX-wieczną kaplicą grobową Krasińskich oraz kaplicą Matki Bożej z efektowną kopułą. Świątynia, z orientowaną nawą i trójbocznie zamkniętym prezbiterium, ma bogate powiązania z rycerskimi rodami Szreniawitów i Potockich, które przez wieki były właścicielami tych terenów. Kościół nie tylko pełni funkcję miejsca kultu, ale także stanowi cenny zabytek świadczący o lokalnej tradycji i historii.

Brama Twardowskiego

Brama Twardowskiego to malownicza formacja skalna, która przypomina ostrołukową bramę. Znajduje się w dolinie Wiercicy, w odległości kilku kilometrów od Złotego Potoku, i osiąga wysokość 4 metrów. Uznawana jest za jeden z najpiękniejszych ostańców na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej.

Region ten ma także bogate dziedzictwo militarno-partyzanckie. W czasie kampanii obronnej w 1939 roku miały tu miejsce walki, a w kolejnych latach teren był świadkiem działań partyzanckich. W 1944 roku 300-osobowy Samodzielny Batalion Armii Krajowej stoczył potyczkę z niemieckimi siłami, wycofując się przy stosunkowo niewielkich stratach.

fot. Jerzy Opioła CC BY-SA 4.0

Jaskinia Grota Niedźwiedzia

Kolejnym niezwykłym miejscem w pobliżu Złotego Potoku jest Jaskinia Niedźwiedzia, usytuowana w dolinie Wiercicy. Zgodnie z informacjami źródłowymi, jej długość wynosi około 70 metrów, a rozwinięcie poziome sprawia, że zwiedzanie jest łatwe i przyjemne. Wewnątrz jaskini znajduje się komora podparta kolumną oraz trzy korytarze.
To miejsce miało znaczenie jako schronienie dla naszych przodków z epoki kamienia łupanego. Jaskinia Niedźwiedzia została opisana przez Zygmunta Krasińskiego, który odkrył tam kości prehistorycznych zwierząt. Późniejsze badania ujawniły obecność wielu gatunków zwierząt z epoki lodowcowej, co dodatkowo podkreśla historyczną wartość tego miejsca.

fot. Karolina Bauszek-Żurek

Rezerwat Parkowe

Jeśli pasjonuje Was przyroda, Parkowe to idealna propozycja. Ten rezerwat leśno-krajobrazowy, położony w okolicy Złotego Potoku, obejmuje aż 155 hektarów chronionej przestrzeni. W jego obrębie znajduje się rzeka Wiercica, malownicze wzgórza z ostańcami skalnymi oraz wiele innych urokliwych elementów krajobrazu, w tym jaskinia.

Rezerwat wyróżnia się bogactwem roślinności, obejmującym lasy bukowe, storczyki, a także lasy lipowo-grabowe i grądowe. Dzięki specyficznemu klimatowi rosną tu również rośliny górskie. Można spotkać tu różnorodne gatunki zwierząt, w tym chrząszcze saproksyliczne oraz ptaki dziuplaki. Obszar zamieszkuje sześć gatunków dzięciołów, takich jak dzięcioł czarny, zielonosiwy, zielony, duży, średni i dzięciołek.

W okolicach źródeł i wód rezerwatu występuje bogata ichtiofauna oraz wodne bezkręgowce. Warto zwrócić uwagę na relikty epoki lodowcowej, w tym kiełża zdrojowego, wypławka alpejskiego oraz ślimaka źródlarkę karpacką. Na terenie rezerwatu można także spotkać sześć gatunków płazów, a w jaskiniach zamieszkują chrząszcze jaskiniowe oraz różne gatunki nietoperzy, takie jak podkowiec mały, nocki duży i rudy.
 

fot. Karolina Bauszek-Żurek