Z początkiem nowego roku lista obowiązkowych szczepień dla dzieci poszerzy się o te przeciwko rotawirusom, które wywołują dolegliwe infekcje jelitowe. Dla małych dzieci, a właśnie one najczęściej się zakażają, choroby te mogą być groźne. Szczepione będą wszystkie nowo narodzone dzieci, po ukończeniu 6. tygodnia życia. W rezultacie mniej dzieci będzie trafiało do szpitali, a rodzice zyskają przespane noce.
Pediatra z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego dr hab. Ernest Kuchar sparafrazował aforyzm Benjamina Franklina: „Na świecie pewne są tylko śmierć i podatki”, dodając: „oraz rotawirusy”. Doświadczenie infekcji rotawirusowej jest dzielone przez niemal wszystkich rodziców i trudne do zapomnienia: chwile spędzone z gorączkującym dzieckiem, które ma silną biegunkę z wymiotami na długo zapadają w pamięć.
Szczepienia są sposobem na uniknięcie takich sytuacji. Zaszczepione dziecko, nawet jeśli przejdzie zakażenie, będzie chorowało łagodnie.
W ciągu ostatnich 5 lat rocznie w Polsce odnotowywanych było od 20 do ponad 30 tys. zakażeń jelitowych wywołanych przez rotawirusy. Rzeczywista skala zachorowań wywoływanych przez rotawirusy (poza tymi zarejestrowanymi w oficjalnych statystykach medycznych) jest jednak zdaniem ekspertów dużo wyższa i szacowana jest na około 200 tys. rocznie.
Najwięcej zachorowań występuje u dzieci do 4. roku życia
Z tego powodu co najmniej kilkanaście tysięcy dzieci rocznie trafiało do szpitala. To dlatego, że maluchy są zagrożone podczas tej infekcji odwodnieniem, a jest to stan zagrożenia życia. U niemowląt do takiego stanu może dojść bardzo szybko (nawet w ciągu kilku godzin!). Dzieci muszą być wtedy nawadniane za pomocą m.in. kroplówek.
Rozszerzenie Programu Szczepień Ochronnych (PSO) o obowiązkowe szczepienia przeciw rotawirusom było od wielu lat postulowane przez lekarzy i epidemiologów, w tym m.in. przez członków Rady Sanitarno–Epidemiologicznej (RSE) przy Głównym Inspektorze Sanitarnym. Teraz staje się ono faktem!
W praktyce, jak informuje resort zdrowia, szczepienia przeciwko rotawirusom przeprowadzane będą w schemacie dwu- lub trzy- dawkowym w zależności od rodzaju dostępnej szczepionki. Szczepionki mają być dostępne w przychodniach od lutego 2021 r.
„Kluczowe znaczenie ma wczesne rozpoczęcie i wczesne zakończenie schematu szczepienia. Szczepienie przeciw rotawirusom będzie można przeprowadzać jednocześnie z innymi szczepieniami” – informuje Ministerstwo Zdrowia.
Co to jest infekcja rotawirusowa?
„Rotawirusy są najczęstszym czynnikiem wywołującym biegunki zakaźne u niemowląt i małych dzieci do 5. roku życia. Zachorowania dotyczą najczęściej dzieci od 4. do 24. miesiąca życia. Najciężej biegunki rotawirusowe przebiegają u dzieci poniżej 6. miesiąca życia, ponieważ ich organizm ulega szybko odwodnieniu” – czytamy na stronie Szczepienia Info, prowadzonej przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny.
Zakażenie rotawirusami następuje zwykle drogą kropelkową lub tzw. fekalno-oralną (np. wskutek nieumycia rąk po skorzystaniu z toalety). Mogą się one jednak również przenosić poprzez zanieczyszczone przedmioty (klamki, krany, toalety, zabawki), a także zanieczyszczoną wodę lub żywność. Wirusy te po przedostaniu się do organizmu uszkadzają nabłonek kosmków jelitowych, wywołując stan zapalny żołądka i jelit.
Jakie są objawy infekcji rotawirusowej?
Do najczęstszych objawów infekcji rotawirusowej należą:
- wymioty – często obfite,
- biegunka – wodniste, żółtozielone stolce, zwykle bez krwi i śluzu,
- gorączka – do 40 stopni C,
- brak łaknienia,
- odwodnienie.
- Jak poważne mogą być skutki infekcji rotawirusowej?
- Przebieg infekcji rotawirusowej zależy od wielu czynników. Warto jednak wiedzieć, że związana z nią utrata płynów i elektrolitów może doprowadzić do ciężkiego odwodnienia, wstrząsu hipowolemicznego, a przy braku odpowiedniego leczenia nawet do zgonu.
Leczenie tego rodzaju infekcji jest objawowe i polega na doustnym lub dożylnym nawadnianiu pacjenta.
Co warto wiedzieć o szczepionkach przeciwko rotawirusom
- Preparaty te zawierają żywe, lecz atenuowane (czyli osłabione) wirusy. Podawane są one doustnie.
- Według ekspertów, szczepienie chroni w 96 proc. przed ciężką postacią biegunki wymagającą hospitalizacji i w wysokim odsetku przed zapaleniem żołądkowo-jelitowym, a ochrona poszczepienna utrzymuje się przez co najmniej 3 lata.
- Szczepienie dziecka pośrednio chroni również jego dorosłych opiekunów! Przebieg zakażenia rotawirusowego u dorosłych jest co prawda zwykle łagodniejszy, ale może wymagać m.in. kilkudniowego zwolnienia z pracy.
- Co ważne, szczepienia należy rozpocząć po ukończeniu 6. tygodnia życia (optymalnie w 8 tygodniu życia), ale nie później niż do 12 tygodnia życia. Cały cykl szczepień najlepiej jest zakończyć do 24. tygodnia życia.
- „Badania kliniczne prowadzone w grupie niemowląt w różnych regionach świata wykazały dobrą tolerancję i wysoki profil bezpieczeństwa szczepionki. U dzieci szczepionych przeciw rotawirusom najczęściej nie obserwuje się w ogóle niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP). Odczyny, tj.: biegunka, wymioty, gorączka, brak ładnienia występują rzadko i mają łagodny przebieg” – zapewniają eksperci z NIZP-PZH.
Kto nie powinien zostać zaszczepiony przeciw rotawirusom?
Warto wiedzieć, że istnieją pewne przeciwwskazania do tego rodzaju szczepienia, w tym m.in.:
- przebyte wgłobienie jelita,
- wada wrodzona przewodu pokarmowego zwiększająca ryzyko wgłobienia (np. torbiel, polipy, zdwojenie przewodu pokarmowego),
- rozpoznanie lub podejrzenie zaburzeń immunologicznych pierwotnych i wtórnych (w tym zakażenie HIV),
- poważna reakcja alergiczna na substancje zawarte w szczepionce lub opakowaniu czy też po poprzedniej dawce szczepionki,
- ostre choroby infekcyjne o ciężkim przebiegu z gorączką lub bez gorączki, biegunką lub wymiotami.